Category Archives: Բնագիտ. և բնության հետ ծանոթացման մեթոդ.

Նախադպրոցական տարիքի երեխաների էկոլոգիական կրթության նպատակները և խնդիրները։

Տարբեր ծրագրերի հեղինակներ առաջարկում են խնդիրների և նպատակների տարբեր ձևակերպումներ՝ էկոլոգիական մշակույթի դաստիարակություն, գիտակցված վերաբերմունք բնության և մարդկության հանդեպ, պատասխանատվության դաստիրակություն, բնության նկատմամբ հոգատարության և ստեղծագործական մոտեցման զարգացում։ Այսպիսով մենք հայտնաբերեցինք, որ հեղինակները, որպես էկոլոգիական դաստիարակության նպատակ և խնդիր հասկանում են էկոլոգիական մշակույթի, էկոլոգիական գիտակցության համապատասխան վարվելակերպի և հոգատար վերաբերմունքի ձևավորումը բնության նկատմամբ։ Այսպիսով էկոլոգիական կրթությունը նախադպրոցականի համար դա կրթության, դաստիարակության և զարգացման անընդհատ պրոցես է, որը ուղղված է բնության հանդեպ սիրո, հոգատարության և գիտակցված վերաբերմունքի մեջ։ Այդ խնդիրը իրականացնելու նպատակով անհրաժեշտ է լուծել մի շարք փոխկապակցված խնդիրներ։

Դրանք են ՝

▪︎Տարրական էկոլոգիական գիտելիքների ձևավորում երեխայի մոտ, որոնք հասանելի կլինեն այդ տարիքի երեխաներին։

▪︎Հետաքրքրության խթանում բնաշխարհի վերաբերյալ։

▪︎Էկոլոգիապես գրագետ և անվտանգ վարվելակերպի ձևավորում, նախնական հմտությունների զարգացում բնության պահպանության հետ կապված։

▪︎Նախնական արժեքների համակարգի ձևավորում ( մարդու և բնության փոխկապվածությունը , բնության բազմազանությունը, բնության հետ շփման արժեվորումը։

Երեխաների էկոլոգիանան և բնագիտական դաստեարակությունը։

Երեխաների էկոլոգիական և բնագիտական դաստիարակությունը մանկավարժության մի ուղղություն է, որը կազմավորվել է վերջին տարիների ընթացքում և փոխարինել է ավանդական, բնության հետ ծանոթացման ծրագրերը։ Ի տարբերություն այդ ավանդական մեթոդների, որտեղ երեխային սովորեցնում էին անվանել և տարբերել բնության օբյեկտները՝ որտեղ երեխաները սովորում էին տեսնել բնության որոշ առանձնահատկություններ ՝ արտաքին տեսքը, կենդանիների վարքագիծը, բույսերի աճի պայմանները, դրանց խնամքը և այլն,նոր մեթոդները առաջացան առաջին հերթին մարդու և բնության փոխազդեցության և էկոլոգիական խնդիրների բարձրացման շնորհիվ։ Երկրագունդ մոլորակի վրա կյանքի պահպանման խնդիրը ուղակիորեն կապված է մարդու և բնության փոխհարաբերություններից։ Այսպիսով մարդկությունը պետք է հոգ տանի բնական միջավայրի պահպանության մասին ինչը թույլ կտա գոյատևել մարդկությանը։ Այդպիսի անցումը հնարավոր է մարդու և բնության փոխհարաբերությունների ձևավորման նոր տեսակի դեպքում։
Նախադպրոցական տարիքի երեխաների էկոլոգիական դաստիարակությունը ունի կարևոր դեր, քանի որ այդ տարիքում ներդրվում են անձի էկոլոգիական մշակույթի հիմքերը։ Էկոլոգիական դաստիարակության արդյունքը դա անձի էկոլոգիական մշակույթի և բնության հետ գրագետ փոխհարաբերությունների համադրություն է։ Դա բնության մասին գիտելիքն է, բնության պահպանության ռեալ հմտություններն են, ինչպես առօրյայում, այնպես էլ այլ գործունեության ժամանակ։ Էկոլոգիական և բնագիտական դաստիարակության հիմնական խնդիրներն են ՝

Երեխայի մոտ էկոլոգիական գիտակցության ձևավորումը։

Գործնական հմտությունների զարգացում բնության տարատեսակ գործունեության մեջ (այդ գործունեությունը պետք է կրի բնապահպանական բնույթ)։Այդ գործունեության ընթացքում երեխաները սովորում են ստեղծել կենդանական և բուսական աշխարհի համար համապատասխան բարենպաստ պայմաններ։ Կարևոր է համարվում նաև, որ երեխան սովորի կանխատեսել վնասակար գործունեության հետևանքները ,ինչպես ճիշտ վարվել բնության մեջ, պահպանել առանձին կենդանի օրգանիզմների և համակարգերի գոյությունը։

Բնության հանդեպ բարիադրացիական վերաբերմունքի դաստիարակություն։ Էկոլոգիական գիտելիքների պաշարը թույլ է տալիս երեխաներին ձևավորել համապատասխան վարվելակերպ։ Այդ գիտելիքներում կարևոր դեր է խաղում բնության օրենքների մասին հասանելի ձևով տրամադրված գիտելիքները։ Մանկավարժը պետք է կարողանա արթնացնել երեխաների մոտ կարեկցանքի, սիրո, հոգատարության, ինչպես նաև ուրախության և հիացմունքի զգացողություններ բնության հետ առնչվելիս։ Ոչ պակաս կարևոր է նաև սովորեցնել երեխային գնահատել իր սեփական, իր հասակակիցների, մեծերի արարքների վերաբերյալ գնահատման ունակությունը։

Էկոլոգիական մշակույթի կարևոր մաս է կազմում երեխաների կողմից կենդանի և անկենդան աշխարհի միասնության և փոխկապվածության գաղափարի ընկալումը։ Անկենդան բնությունը ներկայանում է որպես կենդանի օրգանիզմների պահանջների բավարարման աղբյուր։ Օրինակ ՝ կենդանի և անկենդան աշխարհի կապը արտահայտվում է նաև տարբեր օրգանիզմների հարմարեցման մեխանիզմի միջոցով (ձկները ապրում են ջրի տակ։ Նրանց բնակության միջավայրը ջուրն է, ինչը նաև պայմանավորված է ձկների կառուցվածքով և կյանքի պայմաններով)։

Քամի, պտտահողմ, փոթորիկ։

Երեխաներ իսկ դուք գիտե՞ք թե մենք ինչու չենք տեսնում քամին։

Մենք չենք կարող տեսնել քամին, քանի որ այն օդի շարժումն է, իսկ օդը անտեսանելի է։ Ճիշտ է մենք չենք տեսնում քամին, այն ու հանդերձ կարող ենք տեսնել թե քամին ինչպես է շարժում ծառերը։ Այսինքն մենք չենք տեսնում քամին, բայց տեսնում ենք նրա շարժումը։ Քամիները լինում են երեք տեսակի՝ մեղմ, ուժեղ, շատ ուժեղ։ Ամենա մեղմ քամին զեփյուրն է։ Ամենուժգին քամու ժամանակ առաջանում է պտտահողմ։ Ի տարբերություն ուժգին քամու, պտտահողմը կարող ենք տեսնել, քանի որ այն առաջանում է ուժգին քամու ժամանակ փոշուց և աղբից (որը բարձրանում է երկինք։ Եթե լավ մտածենք պտտահողմը կնմանեցն ենք փոշեկուլին, չէ որ փոշեկուլնել աղբն ու փոշին հավաքում է։ Պտտահողմը շատ վտանգավոր է, այն կարող է քաշել ծառերը, լճերի ջրերը ձկների հետ միասին։ Նկատել եք երբ լվացվում եք ջուրը ինչպե՞ս է դատարկվում լվացարանից, այն կարծես պտտվի, ճի՞շտ եմ։ Հենց այդպես էլ պտտվում է պտտահողմը, բայց ոչ թե ներքև, այլ վերև և քաշում այն ինչ իր ճանապարհին հանդիպում է։ Ճիշտ է պտտահողմը վտանգավոր է, բայց այն երկար չի տևում՝ արագ կարող է անհետանալ, իսկ այ փոթորիկը շատ երկար կարող է տևել, և այնքան ուժեղ լինել, որ քանդի քաղաքներ։ Փոթորիկը առաջանում է օվկիանոսի տաք օդի շփումից, որից հետո ալիքների միջոցով հասնում է բնակելի տարածքներ, այդ տարածքները լցվում են օվկիանոսից եկած ջրով։

— Ո՜ւ-ո՜ւ-ո՜ւ…

Քամին է, քամին,

Տես անզգամին.

Բերան չունի՝ փըչում է,

Թևեր չունի՝ թռչում է,

Ձեռքեր չունի՝ քաշում է,

Իմ փոքրիկին քըշում է։

Կորի՛, դու քամի,

Անպիտան քամի։

Մի վախի, ջանիկ,

Փեշըս պինդ բռնի,

Ես թող չեմ անի,

Քամին քեզ տանի։

Խաղ 1։ Քամի

Սեղանին դնել տարբեր իրեր։ Երեխաները պետք է գան և փչեն իրերը սալոմկաների օգնությամբ։ Հետո որոշենք թե որ իրներ ծանր, որը թեթև։ Կարող ենք նաև որպես մրցույթ կազմակերպել և որոշել թե ով ավելի ուժեղ քամի ստացավ։

Խաղ 2։ Պտտահողմ

Երկու երեխա իրար ձեռք են բռնում(պտտահողմ են դառնում), մնացածը կքանստում են։ Խաղը սկսելուն պես կքանստած երեխաները պետք է այնպես անեն որպեսզի փախչեն պտտահողմից՝ առանց կանգնելու։ Այն երկու երեխաները պտահողմի նման պտվելով պետք է այնպես անեն որպեսզի կքանստած երեխաները հայտնվեն շրջանի կենտրոնում։ Եթե կքանստածներից մեկը հայտնվում է պտահողմում վեր է կենում և դառնում պտտահողմ։ Խաղը ավարտվում է երբ բոլոր կքանստած երեխաները դառնում են պտտահողմ, կամ երբ որ պտահողմ դարձած երեխաներից մեկը բաց է թողնում թիմակցի ձեռքը։