Երեխան պետք է պատկերացում ունենա ֆիզիկական վարժությունների առողջարարական նշանակության, առողջ սննդի, առողջ ապրելակերպի վարման հիմնական կանոնների՝ օրգանիզմի կոփման, օրվա ռեժիմի, հիգիենիկ կանոնների, ճիշտ կեցվածքի պահպանման մասին: Պետք է ընկալի ֆիզիկական վարժությունների ճիշտ կատարման ձևը, ճանաչի և տարբերի ամառային և ձմեռային մարզաձևերը: Ընդհանուր պատկերացում ունենա շարժողական ընդունակությունների, տարածված մարզաձևերի, մարզագույքի, սպորտային հանդերձանքի մասին: Երեխան ընդունակ է ճիշտ կատարելու մարմնամարզական, աթլետիկական վարժություններ, տարաբնույթ շարժողական գործողություններ շարժախաղերում, մարզախաղերում, շարժողական ակտիվության այլ ձևերում: Դրսևորում է անհրաժեշտ ֆիզիկական պատրաստվածություն և պահպանում է առողջ ապրելակերպի վարման կանոնները։ Երեխան ինքնուրույն կատարում է նմանողական շարժումներ, ընդհանուր զարգացնող վարժություններ՝ առանձին, զույգերով, մարզագույքով: Վարժությունների կատարման ընթացքում, շարժախաղերում, թիմային խաղերում դրսևորում է ինքնուրույնություն, կարգապահություն, կամք, պատասխանատվություն, համագործակցություն, վճռականություն, փոխօգնություն, ընկերասիրություն, նախաձեռնողականություն։

Շարժողական ոլորտում նախադպրոցական տարիքի երեխաների զարգացման և կրթական վերջնարդյունքներն են.

1) վաղ մանկության տարիքի առաջին խումբ (մինչև 1 տարեկան)՝ 

երեխան ինքնուրույն կամ մեծի օգնությամբ կարողանում է սողալ, սողալով մագլցել ոչ բարձր առարկաների վրա և իջնել, կքանստել ու կանգնել,  կարողանում է նստել առանց հենվելու և բռնվելու որևէ առարկայից,

 կարողանում է կանգնած դրությունից թեքվել և ուղղվել առանց ոտքերը շարժելու,

 սկսում է ինքնուրույն քայլել, ոչ բարձր առարկայի վրայից անցնել դեպի մյուսը,  կարողանում է ձեռքերով հենարանից բռնած բարձրանալ և իջնել աստիճանի և բլրակի վրայից,

 կարողանում է քայլել մեծի ցույց տված ուղղությամբ, քայլել գլորած առարկայի հետևից,

 կարողանում է ակտիվ գործողություններ կատարել առարկաներով որոշակի արդյունքի համար` մեկ առարկան դասավորել մյուսի մեջ, բացել և փակել արկղի կափարիչը, օղակն անցկացնել ձողի վրա և հանել, նետել առարկաներ,  կատարում է պարային պարզ շարժումներ ուրախ, առույգ և հանգիստ նվագակցությամբ,  դրական է արձագանքում մերսմանը, կոփման միջոցառումներին,

 վերցնում է մեծի ձեռքից կամ գլխավերևում կախված խաղալիքը, կատարում տարբեր շարժումներ.

2) վաղ մանկության տարիքի երկրորդ խումբ (1-ից մինչև 2 տարեկան)`

 երեխան ինքնուրույն կամ մեծի օգնությամբ կարողանում է քայլել առաջադրված ուղղությամբ, բարձրանալ աստիճաններով և իջնել, սողանցել,  կարողանում է անցնել հատակին դրված ոչ բարձր առարկայի վրայով,

 կարողանում է քայլել ոչ բարձր, թեք տեղադրված տախտակի վրայով,

 կարողանում է գնդակը գլորել որոշակի ուղղությամբ և քայլել գնդակի հետևից,  կարողանում է կատարել մեծի կողմից ցուցադրված ընդհանուր զարգացնող պարզ վարժություններ.

 կարողանում է խաղալ շարժախաղեր պարզ շարժողական գործողություններով,

 կատարում է պարային պարզ շարժումներ նվագակցությամբ, ը. դրական է արձագանքում կոփման միջոցառումներին,

 շարժողական գործողությունների ժամանակ դրսևորում է ինքնուրույնություն.

3) կրտսեր առաջին խումբ (2-ից մինչև 3 տարեկան)՝

 երեխան ինքնուրույն կամ մեծի օգնությամբ կարողանում է կատարել պարզ մարմնամարզական, աթլետիկական վարժություններ` փոփոխելով շարժման ուղղությունը, ելման դիրքը,

 կարողանում է կատարել ընդհանուր զարգացնող և հավասարակշռության պարզ վարժություններ,

 կարողանում է խաղալ` կիրառելով քայլք, վազք, ցատկեր, նետումներ, սողանցումներ, տարածության մեջ կողմնորոշվելով շարժախաղեր՝ դրսևորելով անհրաժեշտ շարժողական ընդունակություններ,

 կարողանում է նստել, կանգնել, քայլել ջրի մեջ,

 մեծի ուղղորդմամբ պահպանում է մաքրության և օրվա ռեժիմի հիմնական պահանջները,

 ֆիզիկական դաստիարակության տարբեր ձևերում դրսևորում է ինքնուրույնություն, կարգապահություն, ընկերասիրություն.

4) կրտսեր երկրորդ խումբ (3-ից մինչև 4 տարեկան)`

 երեխան կարողանում է կատարել և զուգակցել հիմնական շարժողական գործողությունները,

 կարողանում է խաղալ շարժախաղեր (վազքով, ցատկերով, նետումներով, սողանցումով, մագլցումով) առանց առարկայի և առարկաներով,

 կարողանում է վարել եռանիվ հեծանիվ, ինքնագնաց, սահել սահնակով,

 ջրում կատարում է լողի տարրերով պարզ վարժություններ,

 կատարում է ընդհանուր զարգացնող վարժություններ՝ առանց առարկաների և առարկաներով,

 կարողանում է կատարել ճիշտ կեցվածքի ձևավորման, հարթաթաթության կանխարգելման վարժություններ,

 կատարում է պարզ զուգակցումներով պարային շարժումներ,

 պահպանում է հիգիենայի հիմնական պահանջները,

 ֆիզիկական դաստիարակության տարբեր ձևերում դրսևորում է ակտիվություն, համագործակցություն, կարգապահություն,

 գիտի շարժախաղերի և մարզաձևերի անվանումներ.

5) միջին խումբ (4-ից մինչև 5 տարեկան)`

 երեխան կարողանում է ճիշտ կատարել և զուգակցել հիմնական շարժողական գործողությունները,

 խաղում է շարժախաղեր՝ հիմնական շարժողական գործողություններով, մասնակցում է մարզախաղերի տարրերով փոխանցումավազքերին՝ դրսևորելով անհրաժեշտ շարժողական ակտիվություն,

 տիրապետում է սպորտային վարժություններին` սահում է սահնակով և դահուկներով, վարում է ինքնագնաց, եռանիվ և երկանիվ հեծանիվ,

 ջրում կատարում է ոտքերի և ձեռքերի շարժումներ, խաղում է ջրային խաղեր,  կատարում է կեցվածքի շեղման, հարթաթաթությունը կանխարգելող վարժություններ,

 կատարում է ընդհանուր զարգացնող վարժություններ՝ առանց առարկաների և առարկաներով, վերին ու ստորին վերջույթների, ուսագոտու, իրանի և որովայնի համար,

 կատարում է պարզ պարային շարժումներ և դրանց զուգակցումներ,

 ինքնուրույն կատարում է տարբեր բնույթի ֆիզիկական վարժություններ՝ առանց առարկաների և առարկաներով,

 ֆիզիկական դաստիարակության տարբեր ձևերում դրսևորում է կարգապահություն, ակտիվություն, ընկերասիրություն, համագործակցություն, բարեկիրթ վարքագիծ և հարգանք,

 գիտի ամառային և ձմեռային մարզաձևեր, ճանաչում է հայ անվանի մազիկներին.

6) ավագ խումբ (5-ից մինչև 6 տարեկան)`

 երեխան կարողանում է ճիշտ կատարել հիմնական շարժողական գործողությունները (քայլք, վազք, ցատկեր, նետումներ, մագլցում, սողանցում) տարբեր պայմաններում,

 ինքնուրույն կատարում է ընդհանուր զարգացնող վարժություններ՝ առանց առարկաների և առարկաներով, վերին և ստորին վերջույթների, ուսագոտու, իրանի և որովայնի համար,

 խաղում է տարբեր ուղղվածության շարժախաղեր և մարզախաղեր, զուգորդում դրանց բնորոշ շարժողական գործողությունները` դրսևորելով անհրաժեշտ շարժողական ընդունակություններ,

 տարբեր պայմաններում կատարում է սպորտային վարժություններ՝ սահում է սահնակով և դահուկներով, վարում է ինքնագնաց, երկանիվ հեծանիվ, դրսևորելով անհրաժեշտ շարժողական կարողություններ և հմտություններ,

 խաղում է ջրային խաղեր, ազատ ոճով լողում է 5-10 մ,

 կատարում է ճիշտ կեցվածքի ձևավորման և հարթաթաթությունը կանխարգելող վարժություններ՝ առանց առարկաների և առարկաներով,

 կատարում է պարային շարժումներ՝ դրսևորելով ռիթմի զգացողություն և ռիթմոպլաստիկ շարժողական կարողություն,

 օրվա ռեժիմի ընթացքում կատարում է նմանողական շարժումներ և ընդհանուր զարգացնող վարժություններ,

 ինքնուրույն կամ մեծի օգնությամբ կատարում է առավոտյան հիգիենիկ մարմնամարզություն, ֆիզկուլտ-դադար, տնային հանձնարարություններ,

 ինքնուրույն կատարում է առարկաներով ֆիզիկական վարժություններ (գնդակ, ցատկապարան, օղ, մարմնամարզական փայտ),

 կարողանում է վարել հեծանիվ, ինքնագնաց, սահել սահնակով և դահուկներով,

 կիրառում է կոփման միջոցներ, պահպանում է օրվա ռեժիմը, դրսևորում է շարժողական ակտիվություն,

 ֆիզիկական ակտիվության բոլոր ձևերում դրսևորում է կարգապահություն, աշխատասիրություն, ազնվություն, ընկերասիրություն, փոխօգնություն, կամք, պատասխանատվություն, նախաձեռնություն, վճռականություն,

 գիտի օլիմպիական խաղերի ծագման և խորհրդանիշների մասին,

 պատկերացում ունի օրգանիզմի վրա ֆիզիկական վարժությունների և սպորտի դրական ներգործության մասին։

աղբյուր՝ arlis.am

Երեխաների վաղ տարիքում շատ կարևոր է ատամների խնամքը, քանի որ երեխաները վաղ տարիքում ունենում են սովորություններ որոնք վնասում են ատամները։

Ծծակի երկարատև օգտագործումը,մատը կամ շրթունքը ծծելը կարող են հանգեցնել ատամների դիրքերի, լնդերի, կծվածքի հետ կապված խնդիրներ։ Նույն գործոնների հետևանք են դեպի դուրս ուղղված առջևի ատամները, որոնք էլ իրենց հերթին դառնում են շնչառության խանգարման, երեխայի սնուցման և խոսքի դժվարացման պատճառ: Պետք է օգնել երեխային, որպեսզի մինչև երեք֊չորս տարեկանը լրանալը, նա ամբողջությամբ ազատվի վատ սովորություններից:

Ամենահաճախ հանդիպող խնդիրներից մեկը կաթնատամների կարիեսն է: Հիվանդագին պրոցես է, որը բնորոշվում է ատամի կարծր հյուսվածքների կրազրկումով և փափկեցումով` հետագա դեֆեկտի, խոռոչի առաջացմամբ։ Կարիեսի նկատմամբ նախատրամադրվածության ներքին պատճառներից են ժառանգական գործոնը և ներքին օրգան-համակարգերի ձևավորման խանգարումները: Արտաքին գործոններից կարևորություն է տրվում մոր կրած հիվանդություններին:

6 ամսականից մինչև 6 տարեկան հասակում կարիեսի առաջացման պատճառ են հանդիսանում բերանի խոռոչի անբավարար հիգիենան, սխալ սննդակարգը, ընդհանուր և տեղային հիվանդությունները:

Երեխային վախ տարիքից է հարկավոր սովորեցնել հետևել ատամների հիգենային, քանի որ բերանի խոռոչի խնամքն ավելի հեշտ է սովորույթի վերածել հենց վաղ տարիքից: Նպատակն է ունենալ առողջ կաթնատամներ և չկորցնել դրանք ժամանակից շուտ։ Կարևոր է, որ փոքրիկները սովորեն ամեն օր առավոտ՝ նախաճաշից հետո և երեկոյան՝ քնելուց առաջ, ճիշտ լվանալ ատամները։ Դրա համար կան շատ հետաքրքիր միջոցներ, օրինակ՝ թղթի վրա նկարել ատամներ այնուհետև թղթի վրա ֆայլ անցկացնել և թողնել որ երեխան ստեղծագործի ֆլոմասծերներով, շոկոլադներով, տոմատով, մայոնեզով, կավով և այլն։ Հետո տալ նախապես պատրաստված յուրահատուկ խոզանակն էր (պաղպաղակի փայտիկներով և աման լվանալու սպունգով պատրաստված) որպեսզի երեխաները մաքրեն ատամների վրայի բոլոր հետքերը ճիշտ ձևով։

Երեխայի ատամների առողջության համար պետք է հետև էլ նաև նրա սննդակարգին։ Ինչպես հայտնի է, սխալ սննդակարգը ատամների հետ կապված խնդիրների առաջացման գլխավոր պատճառներից մեկն է: Երեխայի օրգանիզմի զարգացման համար շատ կարևոր է կաթնամթերքը, քանի որ հանդիսանում է ատամների և ոսկրերի կազմի հիմնական բաղադրիչի՝ կալցիումի աղբյուր։ Կաթնամթերքը պետք է մշտապես լինի երեխայի սննդակարգում, հատկապես մինչև մշտական կծվածքի լիարժեք ձևավորումը (12-14 տ.): Հարկավոր է ուշադրություն դարձնել նաև երեխայի օրգանիզմում վիտամին D-ի պարունակությանը, քանի որ այն մասնակցում է կալցիումի փոխանակությանը։ Կարիեսի առաջացման կարևոր նախապայմաններից է քաղցրի չարաշահումը: Երեխան պետք է սնվի ռեժիմով՝ խուսափելով միջուտեստային ժամանակահատվածներում (օրինակ՝ նախաճաշից մինչև ճաշն ընկած ժամանակահատվածում) կամ գիշերային ժամերին քաղցր ուտելուց (կամ քաղցր ըմպելիքներ խմելուց)։

Աղբյուր՝ babysef.am